Elektrikli Araç Şarj İstasyonları Hakkında Değerlendirme – 2
08 Mayıs 2021 – Av. Zeliha ARAS ALTINOK
Yazı dizimizin ilk makalesinde Türkiye’deki elektrikli araç şarj istasyonlarının kurulması ve işletilmesi hakkındaki meri mevzuat hükümlerine yer verilmiştir. Yazı dizimizin ikincisini oluşturan bu makalede ise geçtiğimiz günlerde yapılan güncel mevzuat değişikliklerine ve bu değişikliklerin elektrikli araç şarj istasyonlarının kurulması ve işletilmesi sürecine etkisine değinilecektir.
Avukat Zeliha ARAS ALTINOK
Ülkemizde de başta Enerji ve Tabi Kaynaklar Bakanlığı ile ilgili tüm Bakanlıkların ve EPDK’nın hedefinin 2014/94 sayılı Alternatif Yakıtlara İlişkin Altyapının Oluşturulmasına Dair Direktifin amaçladığı şekilde, kısa zamanda elektrikli sarj istasyon ağının genişlemesi olduğu önceki yazımızda ifade edilmiş, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı bu istasyonların kurulum ve yaygınlaştırmasını 2020-2023 Ulusal Akıllı Şehirler Stratejisi ve Eylem Planı kapsamında değerlendirildiği belirtilmişti . Buna istinaden güncel bir gelişme daha yaşanmış, 12.03.2021 tarihli Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından açıklanan Ekonomi Reformları paketi ile “4.4. SANAYİDE YEŞİL DÖNÜŞÜM DESTEKLENECEKTİR.” başlığı altında iki ayrı konuya yer verilmiştir. Buna göre “4.4.f. Elektrikli araç şarj altyapısı hayata geçirilecektir.” ve “4.4.g. Toplu taşıma filolarında ve hizmet araçlarında elektrikli araçların kullanılması teşvik edilecektir.” başlıkları Ekonomi Reformları paketinde temel iki ayrı hedef olarak belirlenmiştir.
Ekonomi Reformları paketine göre, elektrikli araç şarj altyapısının hayata geçirilmesi için Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı ve Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı sorumlu Kurum olarak tayin edilmiş; Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’na, Hazine ve Maliye Bakanlığı’na, Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı’na, Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu’na ve Türk Standartları Enstitüsü’ne ilgili kurum ve kuruşlar arasında yer verilmiştir. Nihayet, ilgili mevzuatın düzenlemesi ile ilgili olarak Kanun, Cumhurbaşkanı Kararı ve İkincil Mevzuat ile hukuki sürecin ilerlenmesi belirlenmiştir. Elektrikli araç şarj altyapısının hayata geçirilmesi eyleminin bitiş tarihi olarak ise 31.12.2021 tarihi tespit edilmiştir.
12.03.2021 tarihinde Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından açıklanan Ekonomi Reformları paketinden bu yana, elektrikli araç şarj altyapısının hayata geçirilmesi eyleminin gerçekleştirilmesine ilişkin somut adımları gösteren bir yol planı henüz açıklanmamıştır. Ancak bu süreçte Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından elektrikli araç şarj altyapısının hayata geçmesine yön verecek temel yönetmelik hükümlerinde değişiklikler yapılmıştır. Bu değişikliklerin başında, Otopark Yönetmeliği gelmektedir. 25.03.2021 tarih ve 31434 sayılı Resmî Gazetede yayımlanan Otopark Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik Otopark Yönetmeliği değişikliği ile elektrikli araç şarj istasyonlarının otopark alanlarında kurulumuna ilişkin yeni düzenlemeler getirilmiştir.
Otopark Yönetmeliği’nde yapılan değişiklikten önce yalnızca, bölge ve genel otoparklar ile AVM’lere ait otoparklarda, her 50 park yerinden en az biri elektrikli araçlara uygun olarak (şarj ünitesi dâhil) düzenleneceği ve ihtiyaca göre elektrikli araç otopark yeri sayısının artırılması hususunda idarelerce karar alınabileceği düzenlenmiştir. Buna karşın 25.03.2021 tarih ve 31434 sayılı Resmî Gazetede yayımlanan Otopark Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik Otopark Yönetmeliği ile elektrikli araç otopark yerinin bulunacağı alanlar yeni yapıların otopark alanları dahil edilerek genişletilmiş ve sayı artırılmıştır. Buna göre:
- Yönetmeliğin 5 inci maddesinin birinci fıkrasına eklenen (j) bendi ile; zorunlu otopark adedi 20 ve üzeri olan yeni yapılacak yapılara ilişkin yapı ruhsatı başvurularında zorunlu otopark alanlarının 1 adetten az olmamak üzere en az %5’inin, ilgili standartlara göre şarj ünitesi dâhil elektrikli araçlara uygun olarak düzenlenmesi şartı aranacaktır.
- Yönetmeliğin 6’ncı maddesinin beşinci fıkrası şu şekilde değiştirilmiştir: Yeni yapılacak olan bölge ve genel otoparklar ile AVM’lere ait otoparklarda en az %10 oranında otopark yerinin ilgili standartlara göre elektrikli araçlara uygun olarak (şarj ünitesi dâhil) düzenlenmesi şartı aranacaktır. Otuzbin metrekareden büyük AVM’lerde kurulacak şarj ünitelerinden en az birinin, yetmişbin metrekareden büyük AVM’lerde ise en az ikisinin ilgili standartlara göre hızlı şarj kapasitesine sahip olması gerekir. İhtiyaca göre elektrikli araç otopark yeri sayısının artırılması hususunda idarelerce karar alınabilir.
- Yönetmeliğin 6’ncı maddesinin beşinci fıkrasında yer alan “%10” oranı, 01/01/2023 tarihine kadar “%5” olarak uygulanacaktır. Bu tarihe kadar hızlı şarj kapasitesi zorunluluğu aranmayacaktır.
Elektrikli araç şarj istasyonlarının kurulması ve yaygınlaştırılması için oldukça olumlu olduğu görülen bu Yönetmelik değişikliğinin yanı sıra Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından işyeri açma ve çalışma ruhsatına ilişkin mevzuat hükümlerinde de değişikliğe gidilmiştir. Güncel bu değişiklik hakkında bilgi vermeden önce elektrikli araç şarj istasyonlarına ilişkin olarak İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatlarına İlişkin Yönetmelik’te nasıl bir düzenleme yapılmış olduğuna değinmek faydalı olacaktır.
09.06.2020 tarih ve 31150 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatlarına İlişkin Yönetmelik’in 13’üncü maddesi ile Yönetmeliğin Ek-2’sinde yer alan “Gayri Sıhhi Müesseseler Listesi” kısmının “C) Üçüncü Sınıf Gayrisıhhi Müesseseler” başlıklı bölümünün “1-Enerji Sanayii” başlıklı alt bölümü değiştirilerek otoparklar, alışveriş merkezlerinin otopark alanı olarak ayrılmış yerlerinde, akaryakıt istasyonlarında veya yetkili idarece uygun görülecek ve imar planında bu amaca ayrılmış olan diğer yerlerden müstakil olarak kurulacak elektrikli araç şarj istasyonlarının işyeri açma ve çalışma ruhsatına tabi olacağı, bu istasyonların otoparklar, alışveriş merkezleri veya akaryakıt istasyonlarında kurulması halinde kurulu bulunan işyerinin ana faaliyeti baz alınarak düzenlenen işyeri ruhsatında tali faaliyet olarak belirtileceği düzenlenmiştir.
Aynı değişiklik ile bu Yönetmelik maddesine aykırı durumların bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren üç ay içinde giderileceği belirtilmiştir. Daha sonra 09.09.2020 tarihli ve 31239 sayılı Resmî Gazetede yayımlanan 2945 sayılı Cumhurbaşkanı Kararının 1 inci maddesi ile “bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren üç ay içinde” ibaresi “31.07.2021 tarihine kadar” şeklinde değiştirilmiştir.
17.04.2021 tarih ve 31457 sayılı Resmî Gazetede yayımlanan İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatlarına İlişkin Yönetmelikte Değişiklik Yapılması Dair Yönetmelik ile elektrikli araç şarj istasyonları için yapılan değişiklikler ise şöyle;
- Elektrikli araç şarj istasyonu işletmecisi (mevcut işyerinden) farklı olur bir bu halde mevcut ruhsata tali bir düzenleme söz konusu olmayacak, bu durumda elektrikli araç şarj istasyonu için ayrı bir işyeri açma ve çalışma ruhsatı alınması gerekecektir.
- Aynı yetki alanı içerisinde yetkili idarece, müstakil olarak kurulacak istasyon adresinden başka bir yerde bulunan ve buradan yönetilebilen ve yetkili idarenin uygun göreceği yerlerde bulunan elektrikli araç şarj üniteleri, istasyonları için tek bir işyeri açma ve çalışma ruhsatı düzenleyecektir.
- Bunun dışında, elektrik enerjisi ile çalışan araçların elektrik ihtiyacını temin edebilmeleri için otoparklarda, alışveriş merkezlerinin otopark alanı olarak ayrılmış yerlerinde, akaryakıt istasyonlarında veya yetkili idarece uygun görülecek ve imar planında bu amaca ayrılmış olan diğer yerlerde müstakil olarak kurulacak elektrikli araç şarj istasyonlarının işyeri açma ve çalışma ruhsatına tabi olduğu hükmünde bir değişiklik yapılmamıştır.
- Ayrıca mevcut elektrikli şarj istasyonlarının bu Yönetmelik hükümlerine göre 31/07/2021 tarihine kadar işyeri açma ve çalışma ruhsat alması gerektiği hükmünde de bir değişiklik yapılmamıştır.
İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatlarına İlişkin Yönetmelikte Değişiklik Yapılması Dair Yönetmelik hükümlerinin uygulamaya nasıl sirayet edeceği ve ilgili idareler nezdinde farklı uygulamalara sebep olup olmayacağı merak konusudur. Bu süreçte Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından açıklanan Ekonomi Reformları paketi ile hedeflenen 31.12.2021 tarihine kadar elektrikli araç şarj altyapısı hayata geçirilmesi hedeflendiğinden işyeri açma ve çalışma ruhsatı başvurularında ve ruhsatın düzenlenmesinde ilgili idareleri bağlayacak, yeknesak uygulamayı mümkün kılacak bir yönlendirmenin Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından yapılması önemli olacaktır.
[1] https://tehad.org/2021/02/14/sarj-istasyonlarinin-turkiye-ve-dunyadaki-hukuki-duzenlemeleri/
[2] https://www.akillisehirler.gov.tr/wp-content/uploads/EylemPlani.pdf
[4] https://ms.hmb.gov.tr/uploads/2021/03/Ekonomi-Reform-Takvimi.pdf