Çinli markaların Türkiye’de yatırım şartları?

Global markaların Türkiye’de yatırımı;
1* Devlet teşviği 2* Ölçek ekonomisi 3* Enerji fiyatları 4* Kalifiye personel.

Berkan Bayram / 29.09.2024

Öncelikle şunu vurgulayalım:
Dünya devlerinin 30 yıl önce Çin’de üretim yapmalarının ana sebebi, düşük üretim maliyetleri ve Çin desteğiydi.

Ama bugün Çin’de yatırımın temel sebebi: Ana markanın istediği tüm standartları karşılayabilecek kalifiye çalışan ve standartlar çerçevesinde belirlenmiş üretim şekline cevap verebiliyor olmasıdır.

Yani, Türkiye’de yatırım olacaksa düşük iş gücü maliyetleri gibi bir argüman sunulmamalıdır!

Önce BYD, sonra #Chery ardından MG ve SWM markalarının Türkiye’de yatırımı olabilir. ( Manşet haber ötesine geçemediler, hepimiz sevinçliyiz) Gerçekten yatırımları olacak mı, ilk kazma vurulana kadar şüpheliyim. BYD dahil!

1* ve 2* Devlet desteği ve ölçek aynı başlık altında değerlendirilmeli.
Yatırımcı için serbest pazar, düşük vergiler (devlet) ve pazar genişliği (ölçek) birlikte ele alınır. Ölçekten kastım, üretim arttıkça maliyetlerin düşmesi ve pazarın genişliğidir.
Avrupa’daki Çin yatırımlarına baktığımızda, devletlerin arazi + parasal teşvikte verdiklerini görüyoruz.

Yani tek başına arazi vermek yatırımcı için yeterli değil artık. Polonya’da veriyor, Macar’da, İngiliz’de… ( + )ne alacağım bu yatırım karşılığında diyor yatırımcı.

Ölçek
Biz üzerine para vereceksek, o zaman döviz girdisini ne kadar sürede elde edeceğiz? Bu yüzden üstüne para veremiyoruz. Pazar genişliğine baktığımızda da, Avrupa gibi cazip bir büyüklüğümüz yok. Yıllık 50bin ortalama Elektrikli satışı gerçekleşiyor. Bu rakamlar yatırımı cezbetmiyor. Pazar büyümesini sağlamaktansa, ek ithalat vergisi koymak iyice daraltıyor. Saçma bir döngüdeyiz.

3* Enerjide ekstra destek unsuru, yatırımı destekleyecek uzun vadeli düşük enerji tarifesi uygulanması. Bunu sağlayabiliriz. Hatta yatırım teşvik için para vereceğinize, kullanılan enerjiyi uzun süreli bedelsiz, ve hatta üzerine parasal teşvik verebiliriz. Enerji üretim hacmimiz buna uygun.

4* Belirli standartlar çerçevesinde, istenilen kalitede yeni teknolojiye sahip araç üretimi için kalifiye personel açığını hızlıca kapatmalıyız. Togg bu açıdan bir okuldur. Burada ekstra insan gücü bir okul mantığında işlenmeli ve yatırımların ihtiyaç duyacağı yetişmiş personel açığı desteklenmelidir. (Bahsettiğim bu detay umarım fark edilebilir)

Çin’in 30 yıl önce geçirdiği sürecin son 10 yılına hızlıca ulaşmak mümkün.
Pazar büyüklüğünü artırmalıyız. Vergilerle kısıtlamamalı, alım gücünü destekleyecek teşvikler artırılmalı, hızla ÖTV-MTV’den vazgeçilmeli, elektrifikasyonda çalışacak personel kalitesi artırılmalı ve en önemlisi yatırımcıya bir hedef sunulmalıdır.

Bizim araziler Avrupa’nın en güzelidir diyerek yatırımcı çekemeyiz.
Bu arada #BYD’nin Macaristan ve Meksika’da yaptığı fabrika anlaşmalarını da yakından takip edelim. 1 yıla yaklaşıyor halen fabrika inşaatları başlamadı.
Ne demek isteğimi anlatabiliyor muyum ?