Röportaj: Mercedes Benz Türk Otobüs AR-GE Direktörü Emre Kuzucu

Mercedes-Benz yıldızı taşıyan otobüs ve kamyonların bir çok kapsamının globalde tek yetkilisi Mercedes-Benz Türk Hoşdere AR-GE Merkezi, tüm dünyaya mühendislik ihraç ediyor. Biz de bu vesile ile AR-GE Direktörü Emre Kuzucu ile DijitALL’da buluştuk ve sorularımıza cevaplar aradık. Sayın Kuzucu işle yaptığımız röportaj:

Berkan Bayram: Körüklü eCitaro an itibarıyla seri üretime alındı mı?
Emre Kuzucu: Evet, Mayıs 2020 itibarıyla aracın seri üretimine Daimler’in Mannheim Fabrikası’nda başlandı.

BB: Şu an için hangi ülkelerden/belediyelerden siparişler veriliyor?
EK: eCitaro’larımıza şu an için siparişler ağırlıklı olarak Almanya, İsveç, Norveç, İsviçre, Fransa gibi Avrupa ülkelerinden geliyor. Araçlarımızın kullanılacağı şehirler için örnek olarak Hamburg, Berlin, Aachen, Heidelberg, Wiesbaden’ı sayabiliriz.
BB: İlk eCitaro ne zaman üretilmeye başlandı ve teslim edildi?
EK: Mercedes-Benz eCitaro, Mannheim Otobüs Fabrikasında üretiliyor. 2018 yılının sonbaharında Mannheim Otobüs Fabrikası’nın üretim programına tamamen elektrikli eCitaro da eklendi. Emisyonsuz ve sessiz bir sürüş sunan tamamen elektrikli Mercedes-Benz eCitaro’nun dünya tanıtımı 2018 yılının son baharında Uluslararası Ticari Araç Fuarı’nda yapılmıştı. Mercedes-Benz eCitaro’nun ilk teslimatı 18 Kasım 2019 tarihinde 56 adet olarak Almanya’nın Wiesbaden kentine yapıldı ve bu Almanya’da tek seferde verilen en yüksek adetli elektrikli otobüs siparişi olarak öne çıkıyor. O tarihten bu yana; Hamburg, Berlin, Mannheim ve Heidelberg gibi kentlerin de yollarında eCitaro kullanılıyor. Mercedes-Benz, eCitaro’ya olan talebin Avrupa genelinde daha da artacağını öngörüyor.

BB: Körüklü eCitaro’nun hangi aşamaları Türkiye’de geliştirildi?
EK: Mercedes-Benz Türk Hoşdere AR-GE Merkezi’nin Daimler otobüsleri global sorumlulukları kapsamında; eCitaro’nun karoserisi, dış kaplamaları, iç donanımı, belirli elektrik kapsamları ve diyagnoz sistemleri de bulunuyor. eCitaro’nun bu kapsamlarının tamamı Hoşdere AR-GE merkezinde geliştirildi. eCitaro gibi körüklü eCitaro’nun yol testleri, ekipman dayanıklılık testleri, birçok donanım ve altyapı çalışması Hoşdere AR-GE Merkezi’nde yapıldı.

> MERCEDES BENZ TÜRK OTOBÜS FABRİKASINA BÜYÜK GÖREV

BB: Bu araç için Türkiye’de yeni geliştirdiğiniz donanımlar hakkında bilgi verebilir misiniz?
EK: Aracın, karoseri kapsamında mevcut karoserinin elektrikli araca adaptasyonu, akü taşıyıcıları, elektrikli araca uygun modern görünümünü sağlayan dış kaplamaları Hoşdere’deki AR-GE Merkezi’nde projelendirilmiştir. Ayrıca bunların hepsi körüklü eCitaro için de yine Hoşdere’deki AR-GE Merkezi’nde geliştirilmiştir. eCitaro’nun karoserisi, bataryalardan gelen ağırlıkları taşıyabilecek şekilde adaptasyon çalışmaları ile oluşturulmuştur. Bu çalışmalar çerçevesinde karoseri sonlu elemanlar hesaplama yöntemi ile yol verilerinin oluşturduğu dinamikler ve kullanım şartlarından ortaya çıkan şartlar hesaplanarak geliştirilmiştir. Dış kaplamalar dizayn bölümü ile birlikte yürütülen çalışmalar neticesinde eCitaro için yenilenmiş, tavanda bulunan aküler ve diğer donanımlar için gereken kaplamalar körüksüz eCitaro için önceden oluşturulmuş modüler yapı çerçevesinde körüklü eCitaro için de uygulanmıştır. Tavanda bulunan kaplamalar bakım ve tamirat imkanı sağlamaya, akü değiştirme ve klima bakımına yönelik gereken ulaşılabilirlik imkanlarını sağlayacak şekilde, tüm tavan versiyonlarını bir modüler yapı çerçevesinde sağlayacak şekilde dizayn edilmiştir. eCitaro, çarpıcı ve teknolojik bir ön görünüme sahiptir. eCitaro, bu modern yüzünde oluşturulan dizayn çizgileri ile 3 boyutlu derinlik algısı içerirken; iyileştirilmiş aerodinamik yapısı ile enerji tasarrufuna katkı sağlamaktadır. Bakım için açılabilir ön paneli, yeni LED’li farları, far bakım ve diğer cihazlara erişim kolaylığı sağlarken, ön camla bütünleşik siyah yüzeyler üzerine çalışılan yeni dizayn elemanları ile dinamik ve çekici görünümü ile yarının elektrikli seyahatini hayatımıza bugünden getirmektedir. Siyah yüzeyler üzerinde Citaro marka isminin önündeki mavi “e” harfi elektrikli sürüş sistemini vurgulamaktadır. Dinamik dizayn A sütunundan bumerang şeklindeki dış donanım yüzeyi ile tavana kadar uzanmakta ve burada elektrikli araçlarda kullanılan pil ve diğer sürüş aksamlarının üstünü tavan üstü kapaklar ile kapatmaktadır. Böylece araca yandan bakıldığında hem bütüncül bir dizayn hem de tavan üstündeki yeni ekipmanların fonksiyonel olarak kapatılması sağlanmaktadır. Aracın arkasındaki tasarımda bu dinamik çizgi ön yüz ile uyumlu bir şekilde devam etmektedir. Araç mimarisi içerisinde bulunan yüksek voltajlı akü bloklarından oluşan akülerin, enerji yönetim sistemlerinin, şarj sistemlerinin kontrol ünitelerinin diyagnoz yazılımlarının geliştirilmesi, prototip araçlarda gerekli testlerin yapılarak son kullanıcıya hazırlanması işlemleri, Mercedes-Benz Türk Hoşdere AR-GE Merkezi’nin test merkezi ve üretim merkezlerinde gerçekleştiriliyor. Geliştirilen yazılımlar sayesinde, elektronik sistemlere dışarıdan müdahale mümkün hale gelebiliyor ve yüksek voltajlı pil sistem parçalarının sensör değerleri, sıcaklıkları, gerilimleri, kullanım durumları, bakım ihtiyaçları monitör edilebilir hale geliyor.

BB: Türkiye’de geliştirdiğiniz kapsamlardan patentini aldığınız donanımlar oldu mu?
EK: Mercedes-Benz Türk AR-GE ekibinin patentli ürünü olarak Tekstil Hava Kanalı bunlardan bir tanesi. Klima, şehir içi araçlarda yolcu konforunun çok önemli bir faktörü olmasının yanında, teknik olarak da güç tüketimi, soğutma/ısıtma süresi, verimlilik gibi açılardan zorlayıcı olabiliyor. Elektrikli araçlarda bunlara ek olarak, enerji verimliliği ve gürültüsüz çalışma bakımından da ilave iyileştirmelere ihtiyaç duyuluyor. eCitaro’da tercih edilen CO2 soğutucu akışkanlı klima, ısı pompasının verimliği ile düşük ve yüksek sıcaklıklarda efektif ısıtma/soğutma sağlayabiliyor. eCitaro gereksinimlerine uygun olarak Mercedes-Benz Türk AR-GE ekibi, kendi patentli ürünü olan Tekstil Hava Kanalı’nı yeniden geliştirdi. Öncelikle titiz bir çalışma ile, farklı klima seçenekleri için ortak kullanılabilecek optimum iç hacim belirlendi. Klima ve hava kanalı arasındaki mekanik bağlantıda uygun geometri/yüzey tayini ile kanal girişinde hava karışımı ve kayıpların minimize edilmesi simülasyonlarla sağlandı. Bu doğrultuda İstanbul Teknik Üniversitesi ve Stuttgart Üniversitesi ile hava akış analizleri için ortak çalışmalar yürütüldü. Tekstil hava kanalı, ısıtma ve soğutma fonksiyonlarında araç içinde homojen hava dağılımını sağlamanın yanında, elektrikli aracın sessiz yapısına da uygun olarak, yüksek devirlerde bile öngörülen dB seviyelerini yakalayabiliyor. Halefi olan eski hava kanalına oranla yaklaşık 100 kg ağırlık avantajı sağlayan Tekstil Kanal, eCitaro için yolcu sayısı ve menzil açısından da önemli bir avantaj sağlıyor. eCitaro, Türkiye’de geliştirilen “Yeni Tavan Konsepti”ne sahip. Mercedes-Benz Türk AR-GE Bölümü tarafından yürütülen proje kapsamında, eCitaro’nun tavan tasarımı tamamıyla yeniden yapıldı. Şoför kompartımanının arkasından başlayarak, arka cama kadar uzanan bölümde; tavan kapakları, tavan orta plakaları; kapı, arka cam üstü, (körüklü araçlarda) körük bölgesi kaplamaları, kablo/boru kanalları, iç aydınlatmalar, basamak aydınlatmaları ve hava kanalları Mercedes-Benz Türk AR-GE İç Donanım Ekibi tarafından sıfırdan tasarlandı. eCitaro’da tavan acil çıkış kapağı bulunmamasına karşın “Yeni Tavan Konsepti” sayesinde, tavanın orta bölgesinde, eskiye nazaran daha geniş bir alan sunuluyor. Bu sayede hem iç tasarımda daha ferah bir görünüm, hem de yeni “enine aydınlatma konsepti” ile daha fazla aydınlatma yüzeyi sağlanıyor. Ayrıca tavan plakaları da bir miktar daha yükseltilerek, iç hacim. Tavan plakaları üzerindeki küçük delikler ile klima emişi için gerekli alan tüm yüzeye dağıtılarak, görselliği yüksek bir tasarım elemanı olarak sunuluyor.
BB: eCitaro için hangi test çalışmaları yapıldı?
EK: Türkiye Otobüs Üretim AR-GE Merkezi’nde bulunan ve bir aracın 1.000.000 km yol koşullarına denk gelen şartları sağlayan Hidropuls simülasyon ünitesinde dayanım testleri gerçekleştirilmektedir. Bunun yanı sıra yol testleri kapsamında normal yol, iklim ve müşteri kullanım koşullarında araçların tüm sistem ve ekipmanlarının fonksiyon ve uzun vade dayanıklılık açısından uzun süreli testleri gerçekleştirilmektedir. Bu kapsamda eCitaro’nun ilk prototip aracı; 2 yıl süre 10.000 saat boyunca (yaklaşık 140.000 km) Türkiye’de 3 ayrı lokasyonda (İstanbul, Erzurum, İzmir) yapılan yol testlerinde ekstrem iklim şartları ve farklı sürüş senaryolarında karşılaşılabilecek tüm koşullarda test edilmektedir. Daimler’in Mannheim fabrikasında üretilen eCitaro ve diğer araçlardaki bu kapsamları, global sorumluluğumuz doğrultusunda merkezimizde geliştiriyor ve Mannheim’da uygulanmasını sağlıyoruz.

BB: Körüklü eCitaro’da kaç kişilik taşıma kapasitesi sunuluyor?
EK: Tercih edilen versiyona bağlı olarak eCitaro en fazla 146 kişilik taşıma kapasitesi sunulabiliyor.
BB: Körüklü eCitaro’nun akü kapasitesi ne kadar?
EK: Körüklü eCitaro üretimine NMC akü teknoloji ile max 292 kWH lik kapasite ile başlanmıştı. Bu yıl sonunda yeni jenerasyon akü kullanımına geçilmesi ile 396 kWh’e yükselecektir. Ayrıca önümüzdeki yıl yeni katı yapı akü teknolojisi eCitaro’larda alternatif bir seçenek olarak uygulanabilecektir. Akülerde genellikle sıvı olan elektrolit, bu yeni teknoloji akülerde katı formda bulunmaktadır ve kobalt, nikel, magnezyum gibi metaller kullanılmadığından çevrecidir. Bu akü teknolojisi kısa şarj için çok uygundur ve akü kapasitesini körüklü eCitaro’larda 441 kWH’a çıkaracaktır.
BB: eCitaro için şarj etme olanakları nelerdir?
EK: eCitaro araçlarında akülerin şarj edilebilmesi için standart olarak sağ ön aks üzerinde bir priz bulunuyor. Müşteri talebine göre bu priz, gelecekte aracın sol tarafında veya arkasında da sunulabilecektir. Prizler dışında aracın duraklarda bekleme sürelerinde “fırsat şarjı” olarak adlandırılan, yukarıdan elektrik bağlantısı sağlayan özel bir mekanizma ile şarj edilmesi mümkün hale getiriliyor. İki şekilde sağlanan mekanizma araç üzerinde bulunabiliyor, şarj sırasında yukarı kalkarak elektrik bağlantısı sağlanabiliyor ya da araç üzerinde sadece elektrik akımını almaya yarayan temas yüzeyleri bulunuyor. Durakta bulunan mekanizma araca doğru hareket ederek elektrik akımının alınması sağlanıyor. Tüm bu ihtiyaçları sağlayabilecek tavan taşıyıcıların ortaya çıkardığı kombinasyonlar, modüler takılabilen taşıyıcı konsepti ve standart karoseri bağlantı noktaları ile gerçekleşiyor.

BB: eCitaro’da hangi batarya teknolojisi kullanılıyor? Bataryaların araca nereye yerleştiriliyor?
EK: eCitaro gücünü, tavan ve arka kule içerisine yerleştirilen, müşteri ihtiyaçlarına bağlı sayıda NMC akü teknolojilerinden alıyor. Bu bataryalar aracın tavanına ve arkasına önceden belirlenmiş adetlerde yerleştiriliyor. Aküler araç tavanında, dayanım ve titreşim olarak hesaplamaları yapılmış, çelikten oluşan modüler bir yapı üzerinde taşınıyor. Seri imalata yönelik kısa sürede araca montajının yapılabilmesi için önce taşıyıcılar üzerine akü ön montajı yapılmakta, elektrik ve mekanik kapsamı bu aşamada monte edilerek bir enerji modülü oluşturulmaktadır. Bu yapı önceden hazırlanmış bir bütün olarak montaj bandında ilerleyen araca tamamen hazır halde gelmekte ve kısa sürede montajı mümkün olmaktadır. Bununla birlikte, elektrikli bir aracın dizelden farklı olarak ihtiyacı olan akü soğutucu, sigorta paneli, akım çevirici, ve ısıtma-soğutma kapsamları için gerekli olan üniteler, su boruları, yüksek ve düşük voltaj kabloları aynı şekilde taşıyıcı üzerinde ön montajı yapılarak tavanda bulunan modüler “ağır yük taşıma profillerine” bağlanmaktadır.
BB: Bağlanılabilirlik anlamında araç için yaptığınız geliştirmeler özellikler nelerdir?
EK: Hoşdere’de eCitaro için ayrıca OMNIplus ON drive akıllı telefon uygulaması geliştirildi. eCitaro’ya özel bir gösterge paneli olan ve elektrikli araç şoförlerinin işini kolaylaştıran akıllı telefon uygulamasıyla, şoförlere akülerinin doluluk durumlarını, aracın menzilini ve elektrikli araçlarla ilgili önemli bilgileri görebilecekleri bir ortam sağlanmış oluyor. Şoförler bu uygulamaya kendi kullanıcı bilgileri ile giriş yapıp, sorumlu olarak atandıkları araçlardaki bilgilere ulaşabiliyorlar.

BB: Araçlarda motor sesi bulunmadığı için, eCitaro’nun geldiğini fark edemeyebilirler. Yaya güvenliği ile ilgili olan bu konuda bir önlem mevcut mu?
EK: Birleşmiş Milletler’in yürürlüğe koyduğu yönetmelik çerçevesinde, elektrikli araçlardaki eksik motor sesini telafi etmek için Akustik Araç Uyarı Sistemi (AVAS), eCitaro’da da uygulanıyor. Yayalar için iyi algılanabilir, doğal bir ses üreten Daimler Otobüs AVAS sesi, bir yanmalı motorun sesine benziyor ve aracın mevcut sesine çok iyi uyum sağlıyor.
BB: eCitaro’nun ilerleyen dönemde Türkiye’de üretilme planı var mı?
EK: Hoşdere’deki üretim tesisimizin altyapısı içten yanmalı motorlara uygun olabilecek şekilde düzenlenmiştir. Bu anlamda da Daimler’in en entegre üretim tesisi konumundadır. eCitaro’nun Türkiye’de üretilebilmesi için Hoşdere’deki tüm üretim bantlarının değişmesi gerekiyor. Bu nedenle kısa vadede üretimin Türkiye’ye taşınması yönünde bir plan yok. Mannheim’da üretilmeye devam edecek.
BB: eCitaro’ya Türkiye’den sipariş veren var mı?
EK: Türkiye’de teklif ilettiğimiz kurumlar oldu ama henüz sipariş aşamasına geçmedik. Almanya’da üretilen araçların tamamı Türkiye’de de satılabilir. Yasal açıdan satılmasına dair bir engelimiz bulunmuyor. Şu an ürün, şarj istasyonu kurulumu ve kullanımı ile ilgi hem teklif hem de tedarik sağlayabilecek durumdayız.
BB: Metrobüslerin ileride eCitaro olması mümkün olabilir mi?
EK: eCitaro’nun kısa sürede şarj edilme opsiyonları bulunuyor. Daha çabuk şarj edilebildiği gibi daha uzun menzil sunma seçenekleri de mevcut. Bu sayede araç metrobüs ara hatlarında verimli bir şekilde kullanılabilir. Bu kapsamda belediyenin şarj istasyonları için altyapı çalışmaları yapması gerekiyor.
BB: Belediyeler ile elektrikli araç satışı konusunda görüşmeleriniz var mı? Varsa kaç adet için konuşuluyor?
EK: Türkiye çapında birkaç belediyeden bu kapsamda teklif geldi. Tekliflerimizi sunduk. Görüşmelerimiz sürüyor. Belediyelerin eCitaro kullanımı talep etmesi durumunda ürüne ve şarj istasyonlarına yönelik gerekli her türlü desteği sağlayabilecek durumdayız.

BB: Teşekkür ederiz…